Nederlandsche Bond van Vrijwillige Burgerwachten

Opgericht door Karel van Lennep en bedoelt om de gemeenten, die een eigen burgerwacht hadden, te verenigen. De Bond zorgde, met steun en onder toezicht van een door de regering aangestelde Inspecteur der Vrijwillige Burgerwachten, voor onderlinge saamhorigheid tussen deze plaatselijke burgerwachten door o.a. schietwedstrijden, bondsdagen en propaganda te verzorgen.
Ook verleende de Bond landelijke onderscheidingen.

Kruis van Verdienste

Ingesteld in 1924 een uitgereikt aan hen die zich hebben onderscheidden door buitengewone verdiensten of uitstekende diensten aan de Burgerwachten in Nederland.

Het is een vijfarmig zilveren kruis met een breedte van 37 millimeter. Op de armen van het kruis is de afkorting "N/B/V/B/W" te lezen. In het midden is een rond schild geplaatst waarop een klimmende leeuw met zwaard en pijlenbundel is afgebeeld. Het kruis hangt aan het lint van een zilveren stedenkroon.

Er zijn twee verschillende modellen van dit kruis, waarbij het verschil in de bevestiging van de kroon en de ophanging zit:

• Model 1:
  De kroon is door middel van losse ringetjes aan de bovenste arm van het kruis bevestigd. De ophanging is een ring, welke aan de achterzijde van kroon is gesoldeerd en waardoor een andere ring loopt, waar het kruis mee aan het lint hangt.
• Model 2:
  De kroon zit vast aan het kruis door middel van een brugstukje. De ophanging is een ring, welke aan de achterzijde van de bovenste kruisarm is gesoldeerd en waardoor een andere ring loopt, waarmee het kruis aan het lint hangt. Omdat de kroon daarmee ver boven het begin van het lint hangt, is deze voorzien van twee pennen, waarmee zij op het lint kan worden vastgedrukt.
  

Het lint, 37 millimeter in breedte, is verdeeld in vijf gelijke banen in de volgorde wit, lichtblauw, wit, lichtblauw en wit.

Medaille voor bijzondere toewijding

Ingesteld in 1924 als beloning voor verdienstelijke daden, verricht door of bewezen aan de Burgerwachten in Nederland.

Het is een ronde bronzen medaille met een middellijn van 41 millimeter. De voorzijde vertoont een rond schild met daarop een klimmende leeuw met zwaard en pijlenbundel. Rond dit schild zijn de wapenschilden van de (toen elf) Nederlandse provincies geplaatst: (van midden boven met de klok mee) Noord-Brabant, Groningen, Overijssel, Gelderland, Friesland, Limburg, Drenthe, Noord-Holland, Zeeland, Zuid-Holland en Utrecht.
De keerzijde toont een krans van oranjeloof waarbinnen, langs de binnenrand van de krans, de tekst "NEDERL:BOND VAN VRIJWILLIGE BURGERWACHTEN" te lezen is. Horizontaal in het midden geplaatst is de tekst "AAN      VOOR BIJZONDERE TOEWIJDING" te lezen. Op de lege plaats kon de naam van de begiftigde gegraveerd worden.

Het lint, 37 millimeter in breedte, was wit met op 3 millimeter van de boorden een donkeroranje streep van 7 millimeter breed.

Kruis voor Schutterskoning / Koningschutter

Deze onderscheiding werd ingesteld door de Bond in 1922 'teneinde een prikkel te scheppen om de leden eener Burgerwacht regelmatig te blijven doen oefenen.'.

De onderscheiding kon worden toegekend in meerdere graden, welke elk hun eigen eisen hadden.

1. Koningschutter 2e klasse
   Deze diende te voldoen aan:
   twee series juistheidvuur, elk van 5 patronen en elke serie met minstens 45 punten en geen lager schot dan 8 punten in een van die series;
   twee series tijdvuur, elke van 6 schoten en elke serie met minstens 50 punten binnen 30 seconden.
2. Koningsschutter 1e klasse
   Deze diende te voldoen aan:
   twee series juistheidvuur, elk van 5 patronen en elke serie met minstens 48 punten en geen lager schot dan 9 punten in een van die series;
   twee series tijdvuur, elk van 6 schoten en elke serie met minstens 55 punten binnen 30 seconden.
3. Schutterkoning van een lokale burgerwacht
   Elk jaar kunnen de schutterskoningen 1e klasse van het voorgaande jaar meedingen voor deze titel. Hiertoe dient hij in een tijdsbestek van zes weken vier series juistheidvuur en vier series tijdvuur verschieten. De commandant van de betreffende Burgerwacht bepaald de beste twee verschoten series en kent de titel 'Koningsschutter der Burgerwacht' toe, mits de kandidaat dat jaar tevens minstens in aanmerking kwam voor de graad van Koningsschutter 2e klasse.
4. Schutterkoning van de Kring
   Uit de plaatselijke Schutterkoningen wordt degene met het beste gemiddelde binnen een Kring Schutterkoning van de Kring.
5. Schutterkoning van het Gewest
   Gekozen uit de beste Schutterkoningen van de Kringen.
6. Schutterkoning van Nederland
   Uit de besten van de Gewesten wordt de beste Schutterkoning gehaald die dan de titel van Schutterkoning van Nederland mag dragen.

Het Kruis voor Koningschutter is een 38 millimeter brede, blauw geëmailleerde, vijfpuntige ster, geplaatst over een vijfhoek bestaande uit stralen. In het midden van de ster is een bastion geplaatst, waarover de linksgewende leeuw uit het Nederlandse Rijkswapen en twee gekruiste geweren.
De keerzijde is vlak. De ophanging van het lint is een ring, welke aan de achterzijde van de bovenste arm is gesoldeerd en waardoor een andere ring loopt, waar het kruis mee aan het lint hangt.

Het lint is 25 millimeter breed en verdeeld in vijf banen: oranje (6 mm) - wit (4,5 mm) - blauw (4 mm) - wit (4,5 mm) - oranje (6 mm).

De uitvoering van het kruis was voor de verschillende graden als volgt:

• Voor Koningsschutters 2e klasse het kruis in zilveren uitvoering
• Voor Koningsschutters 1e klasse het kruis in vergulde uitvoering
• Voor een Schutterskoning van een lokale burgerwacht wordt het kruis van koningsschutter 1e klasse aan een halslint in de kleuren van de betreffende gemeente gedragen
• Voor een Schutterskoning van een kring wordt het kruis van koningsschutter 1e klasse gedragen aan een sjerp 'en é' in de nationale kleuren
• Voor een Schutterskoning van een gewest wordt het kruis van koningschutter 1e klasse gedragen als voor een kring, doch met het lint voorzien van een geborduurd provinciewapen
• De Schutterskoning van Nederland ontvangt van de Bond een zilveren schild als wisselprijs, waarop zijn naam is gegraveerd, en als persoonlijke prijs een grote zilveren penning.

Literatuur

Bax, dr. W.F. (1951). De Nederlandse ridderorden en onderscheidingen. Rotterdam/’s-Gravenhage: Nijgh & Van Ditmar N.V., p. 45.
Meijer, H.G., C.P. Mulder & B.W. Wagenaar (1984). Orders and Decorations of the Netherlands. Venray: eigen uitgave, p. 86.
Wagenaar, B.W. (2003). Vrijwillige Burgerwacht 1918-1940, Metalen Herinneringstekens. Venray: H.G. Meijer, p. 38-46.
Wilschut, E. (2019). Onderscheidingen van de Nederlandse Bond van Vrijwillige Burgerwachten en onderscheidingen toegekend door de Inspecteur der Burgerwachten (1919-1940). Zeist: Studiekring Ridderorden en Onderscheidingen./p>