| Home -> Medailles -> Onderscheidingen voor verdienste -> Medaille voor goede zorg en hulp bij het heerschen der Cholera Asiatica in 1866 |
Cholera is een vreselijke ziekte, veroorzaakt door de bacterie Vibrio cholerae. Slachtoffers kregen eerst heftige krampen en diarree en moesten braken. Daardoor verloren ze in korte tijd veel vocht en viel hun gezicht in; hun ogen puilden uit en de huid werd bleek en blauw. De dood volgde in veel gevallen al een paar uur nadat de eerste symptomen zichtbaar werden.
De ziekte werd vooral verspreid door slechte hygiëne en besmet (drink)water. De ziekte kon worden overgebracht door het drinken van besmet drinkwater, maar ook door het eten van rauwe vis die in dit besmette water had gezwommen of groente die hierin was schoongemaakt. Bij opname van de bacterie in het lichaam heeft zij een incubatietijd van zes uur tot twee dagen.
De eerste uitbraak van cholera vond al vroeg in de 19e eeuw in India plaats. In 1817 verspreidde de ziekte zich buiten dit gebied en in 1830 kwam zij via Rusland naar Europa. De eerste constatering van cholera in Nederland vond in 1832 in Scheveningen plaats. In het daarop volgende jaar stierven bijna 5.000 mensen aan de ziekte.
In 1849 brak een tweede grote cholera-epidemie uit, welke begon in Zaandam en zich langzaam door Nederland verspreidde. Deze epidemie eiste 23.267 slachtoffers.
Hoewel men in eerste instantie onwetend was over de oorzaak van de ziekte werd al vroeg in 1844 de link gelegd tussen cholera en besmet drinkwater. In 1849 werd dit door de Britse arts John Snow ook wetenschappelijk bewezen. Hierop werden in diverse steden maatregelen genomen om het drinken van besmet water te voorkomen. Evengoed wist in 1866 opnieuw een grote epidemie uit te breken. Dit keer leverde dat ruim 21.000 slachtoffers op.
Bij Koninklijk besluit nog 42 van 24 januari 1867 werd voor degenen die zich verdienstelijk hadden gemaakt gedurende de epidemie een medaille ingesteld. Het Koninklijk besluit is als volgt:
Wij WILLEM III, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, Groothertog van Luxemburg, enz., enz., enz.
Overwegende dat tijdens het heerschen der cholera in het jaar 1866 verschillende personen zich hebben onderscheiden door, zonder daartoe door hun beroep verpligt te zijn, daden van menschlievendheid en zelfopoffering te plegen of door maatregelen aan te bevelen of voor te schrijven die tot wering der epidemie hebben bijgedragen;
Op de voordragt van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van den 23sten Januarij 1867, no. 221, 9de afdeeling;
Hebben goedgevonden en verstaan:
Art. 1. Aan degenen die zich gedurende het heerschen der cholera in 1866 bijzonder hebben onderscheiden door onverpligte daden van menschlievendheid en zelfopoffering ten opzigte van aan die ziekte lijdende of hunne betrekkingen of door het aanbevelen, voorschrijven of uitvoeren van maatregelen tot wering dier ziekte, wordt als blijk van Onze goedkeuring eene bronzen medaille uitgereikt.
Art. 2. Op de eene zijde der bedoelde medaille zal eene afbeelding van Aesculapius staan met het randschrift Ob cives servatos, en op de keerzijde een lauwerkrans, waarin de naam van den persoon aan wien de medaille is toegekend, met de woorden: Voor goede zorg en hulp bij het heerschen der Cholera Asiatica in 1866.
Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, dat in afschrift aan de Algemeene Rekenkamer wordt medegedeeld. 's Gravenhage, den 24sten Januarij 1867.
WILLEM.
De Minister van Binnenlandsche Zaken,
HEEMSKERK.
De penning is in diverse penningbronnen beschreven. Het betreft een ronde bronzen penning met een middellijn van 50 millimeter.
De voorzijde vertoont Asklepius (of Aesculapius), de Griekse god van geneeskunde en genezing. Deze werd vaak afgebeeld met een staf en een slang (de zogenaamde asklepiusstaf of esculaap), welke eeuwenlang al symbool staat voor artsen. In zijn hand heeft hij een kom, waarmee hij de slang voert. Dit is een verwijzing naar het symbool van de apothekers. Het randschrift luidt: "OB CIVES SERVATOS". In de afsnede J. ELION F.
De keerzijde vertoont een krans van laurier- en eikenbladeren, samengebonden met een lint. Hieromheen staat het randschrift: "VOOR GOEDE HULP BIJ HET HEERSCHEN DER CHOLERA ASIATICA 18 ". In tegenstelling tot het K.B. zijn de laatste twee cijfers van het jaartal niet in reliëf meegeslagen. Blijkbaar wilde men een slag om de arm houden over de duur van de epidemie en werd het laatste cijfer dus ingegraveerd. Binnen de krans kon de naam van de begiftigde gegraveerd worden.
Bij Koninklijk besluit no. 67 van 23 november 1867 werden 165 medailles verleend. In het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde, nummer 1 van 1868, werd daarop de volgende oproep geplaatst: "De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft de Commissarissen des Konings in de provinciën uitgenoodigd, hem op te geven, of en welke personen, behalve de onlangs met de cholera-medaille begiftigden, nog voor die medaille in aanmerking komen.".
Dit leidde uiteindelijk nog tot het Koninklijk besluit no. 48 van 7 maart 1868, waarbij nog negen medailles werden toegekend. Hiermee komt het totaal aan verleende medailles dus op 174 stuks.
Müller, E.H. (2020, juni). Medaille voor goede zorg en hulp bij het heerschen der Cholera Asiatica in 1866. In Decorare. 43, p. 7-11.