Orde van de Nederlandse Leeuw

De orde wordt verleend als beloning van personen, die bewijzen geven van beproefde vaderlandsliefde, bijzondere ijver en trouw in het volbrengen hunner burgerplichten of buitengewone bekwaamheid in wetenschap en kunsten. Sinds 1995 komen mensen in aanmerking wegens bijzondere verdiensten van zeer exceptionele aard jegens de samenleving. Hieronder vallen onder andere Olympische gouden medaille winnaars en wetenschappers van exceptionele kwaliteit.

Voor een gedetailleerdere beschrijving van de historie en toekenningscriteria verwijs ik naar de site van de Kanselarij der Nederlandse Orden.

Het versiersel van de orde bestaat uit een een vierarmig wit geëmailleerd kruis dat hangt aan een kroon. In het midden van het kruis bevindt zich een blauw geëmailleerd medaillon met het opschrift: 'VIRTUS NOBILITAT' (deugd adelt). De keerzijde van het versiersel is op gelijke wijze uitgevoerd, behalve dat in het medaillon geen tekst staat, maar een afbeelding van de Nederlandse Leeuw. Tussen de armen van het kruis bevindt zich een gestylleerde 'W'.

De versierselen voor de diverse graden kunnen als volgt worden omschreven:

Ridder Grootkruis
Het versiersel der orde in goud met een diameter van 60 millimeter, hangend aan het lint, opgemaakt in de vorm van een sjerp, die wordt gedragen van de rechterschouder naar de linkerheup. Het lint voor mannen is 101 millimeter breed en voor vrouwen 68 millimeter.
De ster, die bestaat uit het versiersel zonder kroon met een diameter van 73 millimeter, wordt bevestigd op een achtpuntige, uit achtenveertig stralen bestaande, licht bolvormige gouden ster met een diameter van 85 millimeter. De stralen van de ster zijn om en om geschubd en alle aan de uiteinden geknopt. De ster wordt direct boven het middel gedragen op de linkerzijde van de kleding.

Commandeur
Het versiersel der orde in goud met een diameter van 60 millimeter, hangend aan het lint, dat door mannen om de hals (crevatte) en door vrouwen opgemaakt in de vorm van een strik op borsthoogte op de linkerzijde van de kleding wordt gedragen. Het lint voor mannen is 55 millimeter breed en voor vrouwen 37 millimeter.

De ster bestaat uit het versiersel waarvan het kruis een diameter heeft van 79 millimeter, dat direct boven het middel wordt gedragen op de linkerzijde van de kleding.

Ridder
Het versiersel der orde in goud met een diameter van 46 millimeter, hangend aan het lint, dat op borsthoogte op de linkerzijde van de kleding wordt gedragen. Het lint voor mannen is 37 millimeter breed en voor vrouwen 27 millimeter. Vrouwen dragen het lint opgemaakt in de vorm van een strik.

Broedermedaille
Afgeschaft in 1994 en reeds in 1960 voor het laatst toegekend. Deze Broedermedaille was een soort reddingsmedaille en aan de medaille was een pensioen van f 200,00 verbonden.

Het is een ronde, zilveren medaille met een diameter van 34 millimeter. De voorzijde vertoont de Nederlandse Leeuw. Op de keerzijde staat, tussen twee zespuntige sterren, in drie regels: 'VIRTUS / NOBILI / TAT'.

De medaille is in totaal 572 keer toegekend.

Literatuur

"Besluit van de Minister voor Rechtsbescherming van 4 juni 2020, nr. 2901763, houdende toestemming tot het verstrekken en verder verstrekken van politiegegevens en justitiële gegevens ten behoeve van de verlening van de Orde van de Nederlandse Leeuw, de Orde van Oranje-Nassau en de Erepenning voor menslievend hulpbetoon", Staatscourant 2020, nr. 31670
"Besluit van 21 juni 2001 tot wijziging van het Reglement op de Orde van de Nederlandse Leeuw en de Orde van Oranje-Nassau in verband met het onderscheiden van deelgemeenteraadsleden", Staatsblad 2001, nr. 362
"Besluit van 11 juni 1996 tot wijziging van het Besluit politieregisters", Staatsblad 1996, nr. 349
"Besluit van 5 februari 1996, houdende wijziging van het Reglement op de Orde van de Nederlandse Leeuw en de Orde van Oranje-Nassau en het Besluit Kapittel voor de civiele orden", Staatsblad 1996, nr. 89
"Besluit van 10 mei 1995, houdende nadere regels met betrekking tot de Orde van de Nederlandse Leeuw en de Orde van Oranje-Nassau (Reglement op de Orde van de Nederlandse Leeuw en de Orde van Oranje-Nassau)", Staatsblad 1995, nr. 264
"Beschikking van de Minister van Justitie van 25 mei 1994, houdende plaatsing in het Staatsblad van de tekst van de wet van 29 september 1815, Stb. 47, houdende instelling van de Orde van de Nederlandse Leeuw, zoals deze laatstelijk is gewijzigd bij de rijkswet van 15 april 1994, Stb. 350", Staatsblad 1994, nr. 351
"Rijkswet van 15 april 1994 tot wijziging van de wet van 4 april 1892, houdende instelling van de Orde van Oranje-Nassau, en van de wet van 29 september 1815, houdende instelling van de Orde van de Nederlandse Leeuw, alsmede instelling van het Kapittel voor de civiele orden", Staatsblad 1994, nr. 350
"Besluit van 13 September 1946, houdende intrekking van de Koninklijke besluiten van 11 Maart 1943, Staatsblad Nos. D 31 en D 32, betreffende verstrekking van versierselen van de Orde van den Nederlandschen Leeuw en van de Orde van Oranje-Nassau", Staatsblad 1946, nr. D 251
"Besluit van 11 Maart 1943, houdende verstrekking van versierselen van de Orde van den Nederlandschen Leeuw, Staatsblad 1943, nr. D 31

Bax, dr. W.F. (1951). De Nederlandse ridderorden en onderscheidingen. Rotterdam/'s-Gravenhage: Nijgh & Van Ditmar N.V., p. 12-14.
Bax, dr. W.F., Biemans, R. & Boutier, H. (2021). De geïllustreerde Bax. Ridderorden, eretekens, draagtekens en penningen (1813-1945). A Algemene draagtekens en penningen. Wageningen: Zonder uitgever, p. 64-67.
Evers, mr. C.H. (2001). Onderscheidingen. Leidraad voor de decoraties van het Koninkrijk der Nederlanden. Amsterdam: De Bataafsche Leeuw.
Hengel, G.H. van (1853). De Nederlandsche Ridderorden en Onderscheidingen of Eereteekenen. Velp: G.H. van Hengel Jr., p. 23-26.
Meijer, H.G., C.P. Mulder & B.W. Wagenaar (1984). Orders and Decorations of the Netherlands. Venray: eigen uitgave, p. 28-31.
Mulder, C.P. & P.A. Christiaans (1988). Een gemengd gezelschap en een vergeten onderscheiding. Broeders in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie en het Iconographisch Bureau. XLII.
Stroek, L. (2024, december). Markies Alfred de Béthisy, ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In: Decorare, 52, p. 5-7.

Met dank aan Paul Gelton voor de afbeeldingen van de versierselen van Commandeur.