Kruis voor Moed en Trouw

Ingesteld bij Koninklijk besluit no. 63 van 7 maart 1898 als vervanging van de Medaille voor Moed en Trouw. Deze medaille werd namelijk te vaak aangezien voor de bronzen medaille voor trouwe dienst. De toekenningscriteria bleven hetzelfde: voor uitstekende daden van moed en trouw (zilver) en voor daden van moed en trouw (brons) in Nederlandsch-Indië door inlanders betoond.

Het is een 41 millimeter breed achtpuntig kruis met in het midden een medaillon. Aan de voorzijde vertoont dit medaillon de Nederlandse Leeuw met zwaard en pijlenbundel, aan de achterzijde de tekst "KONINKLIJK HULDEBLIJK" in Javaans of Maleisisch. De armen aan de voorzijde tonen de tekst "VOOR / MOED / EN / TROUW" en aan de achterzijde dezelfde tekst in het Javaans of Maleisisch. Tussen de armen van het kruis zijn twee gekruiste klewangs geplaatst, verbonden aan het kruis door middel van een lauwerkrans. Het kruis is gedekt door een Koninklijke kroon, welke door middel van een vuurslag aan het kruis verbonden is.

Mede door de vorm en de vuurslag welke in het kruis was verwerkt werd deze onderscheiding ook wel de Willems-Orde voor Inlanders genoemd. Het criterium "beleid" welke voor de Willems-Orde werd gesteld ging hier echter niet op; veel inspraak hadden de inlanders niet.

Het lint is gelijk aan dat van de Militaire Willems-Orde: oranje met aan weerszijden een smalle Nassau blauwe baan.

Eind jaren 1920' is het Kruis in onbruik geraakt: steeds vaker werd er voor de Militaire Willems-Orde gekozen om inlandse militairen te belonen. Het laatste Kruis voor Moed en Trouw werd bij besluit van de Gouverneur-Generaal no. 1 van 12 november 1927 toegekend. In totaal zijn er 13 zilveren en 262 bronzen kruizen uitgereikt.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog zijn er een hoop onderscheidingen zoekgeraakt. Om de inlandse militairen weer van nieuwe modelversierselen te voorzien zijn er nieuwe exemplaren aangemaakt; deze zijn te onderscheiden van de originele kruizen door het feit dat de Koninklijke kroon ontbreekt.

Literatuur

Bax, dr. W.F. (1973, integrale herdruk). Ridderorden, eereteekenen, draagteekens en penningen, betreffende de Weermacht van Nederland en Koloniën (1813-heden). Maastricht: A.G. van der Dussen B.V.
Bax, dr. W.F., Biemans, R. & Boutier, H. (2021). De geïllustreerde Bax. Ridderorden, eretekens, draagtekens en penningen (1813-1945). A Algemene draagtekens en penningen. Wageningen: Zonder uitgever, p. 100-101.
Meijer, H.G., C.P. Mulder & B.W. Wagenaar (1984). Orders and Decorations of the Netherlands. Venray: eigen uitgave, p. 68-70.
Rijpkema, R.W. (2014, november). Ontwerpen van een vervanger van de Medaille voor Moed en Trouw. In: Decorare, 32, p. 20-21.
Rijpkema, R.W. (2023, juni). Belonen in Nederlands-Indië: zonder onderscheid van stand of rang?. In: Decorare 49, p. 5-14.
Sabron, F.H.A. (2000, integrale herdruk). De Militaire Willems-Orde. Geschiedenis van haar ontstaan, met aanteekeningen bij de Wet en het Reglement van de Orde. 's-Gravenhage: Kanselarij der Nederlandse Orden.